Op 4 november 2021 organiseerde Podiumkunst.net een bijeenkomst voor de erfgoedsector tijdens de Maand van het Digitaal Erfgoed. Het goedgevulde programma bestond uit inhoudelijke presentaties, kennissessies en tafelgesprekken rond de uitdagingen en kansen van digitalisering en aaneenschakeling van podiumkunstarchieven (bekijk hier het programma en de livestream terug). In de zaal waren sprekers en deelnemers uit verschillende hoeken aanwezig: uit de erfgoedsector, podiumkunstarchieven, creërende podiumkunstinstellingen en de wetenschap.
Delen van kennis, ervaringen en nieuwe ideeën
Het delen van kennis kwam al snel op gang: er werden zichtbaar nieuwe contacten gelegd, gebrainstormd en volop ideeën opgedaan. Remco van Rijn (bestuurslid van Theater in Nederland, hoofd artistiek bureau en dramaturg van Het Nationale Theater én bestuursraadlid van Podiumkunst.net) beschrijft de sfeer als geen ander: “Je voelt dat het langzaam naar elkaar toe gaat bewegen. Vanuit TiN begin ik steeds meer te merken wat we voor elkaar kunnen doen en wat Podiumkunst.net kan betekenen voor makers. Maar ook: zonder Podiumkunst.net had ik Arnoud Goos van Beeld en Geluid nooit ontmoet en nooit het idee met hem kunnen opdoen om een abonnement voor studenten op te zetten.”
Arnoud Goos, product manager archiefdiensten bij Beeld en Geluid, zegt op zijn beurt over het evenement: “Ik vind het inspirerend dat de uiteindelijke gebruikers van Podiumkunst.net en andere archieven, waaronder onderzoekers en makers, aan het woord zijn en te horen hoe zij het archiefmateriaal raadplegen. Vandaag komen deze gebruikers en degene die de infrastructuur en catalogi opzetten bij elkaar.”
Tegelijkertijd is er nog veel werk te verrichten, bijvoorbeeld op het gebied van dekolonisatie van podiumkunstarchieven. Gable Roelofsen, bestuurslid van The Need for Legacy: “Onze gezamenlijke verantwoordelijkheid is misschien wel prangender dan ooit. Want als de volgende diversiteitsgolf voorbij is staan die archiefdozen van zwarte makers hopelijk niet meer op de zolder van Maarten van Hinte en Marjorie Boston”, maar zijn deze zichtbaar gemaakt en ontsloten.
De dag in foto’s, tekeningen en woorden
Tegen het einde van de middag splitst de groep zich op voor vier tafelgesprekken met de verschillende sprekers. In het begin van de sessies is het geregeld nog even aftasten naar elkaar, maar al gauw branden de vragen los. De discussies gaan van praktische vragen, zoals “hoe leg je nu precies die verbindingen met elkaar in één infrastructuur?”, naar inhoudelijke kwesties over “wat voor informatie is nou echt belangrijk om op te nemen in de metadata en databases?” Maar ook de vraag hoe je als podiumkunstinstelling – nu eenmaal gericht op de voorstellingen van deze week, maand en komend seizoen – kunt beginnen met reflecteren op wat er in het verleden is gemaakt.
Tafelgesprek NITE Hotel: Het digitale theater met Bo van Bommel, Robbert van Heuven en Simon van den Berg
Simon van den Berg nam samen met Bo van Bommel en Robbert van Heuven van The NITE Hotel het virtuele theaterplatform onder de loep. De groep besprak wat de mogelijkheden zijn van The NITE Hotel voor het behouden en ontsluiten van erfgoed, maar ook de mogelijkheden voor het onderwijs, om nieuw publiek aan te boren en om rondom je merk een community te bouwen. Simon: “Bo en Robbert zijn er – met velen uit de zaal – van overtuigd dat hier een nieuwe kunstvorm geboren wordt, ergens tussen theater en film in.”
Tafelgesprek De rol en functie van muziek in hoorspelen met Philomeen Lelieveldt en Marjon van Schendel
Marjon van Schendel en Philomeen Lelieveldt bespraken de uitdagingen rondom onderzoek naar de rol en functie van muziek. Hoe inspireer je een nieuwe generatie om gegevens vast te leggen, idealiter via het vakonderwijs? Maar artistieke onderzoekers hebben veel meer thematische vragen. De keuze van wat je vastlegt bepaalt wat je later kunt vinden, de archivaris kan niet de vragen voor de toekomst bepalen en moet dus zoveel mogelijk vastleggen. Wat indertijd als een ‘niche’ beoordeeld werd en niet vastgelegd is, vertekend nu de beeldvorming (‘er zijn weinig vrouwelijke componisten’).
Tafelgesprek Het Digitale Hart van Beeld en Geluid: Opslag Nederlands Dans Theater in DAAN met Arnoud Goos en Elisabeth Wiessner
De deelnemers hadden veel vragen aan Arnoud Goos en Elisabeth Wiessner over het gebruik van metadata in één van de grootste online archieven in Nederland: DAAN. Hoe ga je om met de verschillende spellingen van namen en vertalingen van het Engels naar het Nederlands? Volgens Arnoud is dit inderdaad lastig, zeker als we het hebben over het ‘opschonen’ van collecties. Enerzijds zijn eenduidige en gestructureerde metadata cruciaal bij zo een groot archief, maar anderzijds moet er altijd worden gewaakt dat verschillen in uitvoeringen niet verloren gaan benadrukte een deelnemer.
Tafelgesprek Podiumkunst.net: De Schatkamer van Collecties uit de Podiumkunsten met Johan Oomen en Monique in het Veld
Tijdens het tafelgesprek met de netwerk- en programmamanager van Podiumkunst.net werd gefocust op de infrastructuur die Podiumkunst.net aan het opzetten is. Hoe gaan de verbindingen en koppelingen gemaakt worden? Uitgangspunt is het RDA-model, waarop een speciale subset van termen voor Podiumkunst.net wordt gemaakt, die uiteindelijk geïntegreerd wordt in het hoofdmodel. Door middel van pilots wordt vervolgens het koppelen en vindbaar maken van collecties uitgetest. De uitdaging ligt volgens de deelnemers bij het meenemen van de kleine gezelschappen in deze ontwikkelingen. Geopperd wordt eventueel naar een verenigingsmodel te gaan, met een zekere basisfinanciering.
Terug naar de zaal – er wordt weer opgestart met de presentatie van de tekeningen van live-striptekenaar Bas Köhler; het gegniffel is duidelijk te horen. “In de strips,” verwoordt dagvoorzitter Jacinta Duttenhofer, “heeft Bas de middag heel goed in tekeningen weten te vangen.”
Lost Voices laten horen
Het programma eindigde met de bijzondere voorstelling Imershón van Vernon Chatlein en zijn band. Voor dit project raadpleegde Vernon de archiefcollectie Zikinzá dat bestaat uit opnames van liederen en interviews van de Afro-Curaçaose cultuur in de jaren 1950 opgenomen door missionaris Paul Brenneker en anthropologist Elis Juliana. Vernon liet zich inspireren door dit materiaal en gebruikte de opnamen van onder andere werkliederen en kinderliederen in zijn muziek.
Sleutel van de schatkamer èn de toekomst
Tijdens dit evenement werden door middel van kennisdeling en samenwerking een heleboel sleutels getoond die deuren naar het podiumkunsterfgoed kunnen openen. Het programma bood inspiratie voor het bewaren en het ontsluiten van podiumkunsterfgoed, maar ook manieren om collecties te gebruiken voor nieuwe voorstellingen. Zien we je bij het slotevent van de Maand van het Digitaal Erfgoed op vrijdag 26 november?
