Werelddag van de digitale duurzaamheid 2024
Op 7 november organiseerde het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) de Werelddag van de digitale duurzaamheid tijdens de Maand van het Digitaal Erfgoed. Met Vogelfrei in Utrecht als locatie bood het evenement een boeiende gelegenheid voor erfgoedexperts uit heel Nederland, en daarbuiten, om samen te komen en te sparren over hoe hun digitale collecties toegankelijk worden gemaakt en worden gepreserveerd voor toekomstige generaties.
Een centraal thema gedurende de dag was de brede definitie van duurzaamheid binnen digitale preservatie. Duurzaamheid werd besproken als meer dan alleen zorgen om het milieu, maar omvatte ook de lange termijn toegankelijkheid, technologische duurzaamheid en aanpassingsvermogen van digitale collecties na verloop van tijd. Meerdere sessies legden de focus op hoe organisaties deze zorgen kunnen balanceren met praktische beperkingen, zoals budgetlimieten en de continue veranderende aard van digitale technologieën.
De sessies werden onder leiding van professionals met verschillende expertise gegeven, waaronder digitale conserveringsspecialisten, archivarissen en community-driven initiatieven. De dag bood een breed aanbod aan perspectieven op de uitdagingen en mogelijkheden waarmee we vandaag de dag kampen rondom digitale preservering.
A three-legged approach to sustainability
Podiumkunst.net had in de middag een korte sessie, die een tipje van de sluier bood voor de langere sessie in Mechelen de week erop. Guido Jansen modereerde deze sessie rondom de scriptiepresentatie van Ashna Wiegerink genaamd ‘A Three-Legged Approach to Sustainability’. Het onderzoek werd uitgevoerd tijdens Ashna’s stage bij Podiumkunst.net en Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD), waarin ze de uitdagingen en mogelijkheden onderzocht voor het duurzaam omgaan met de zorg voor je archief bij cultureel producerende instellingen. Het kwalitatieve onderzoek werd gedaan tijdens de eerste editie van Het Inventarisatietraject; een profesionaliseringstraject voor culturele instellingen en makers die willen beginnen met het inventariseren van hun archief. Terwijl deelnemers aan het traject werkten aan het opzetten van samenhangende en gestandaardiseerde inventarissen en overzichten, onderzocht Ashna de veerkracht van hun activiteiten voor hun archief.
Na een traject met gespecialiseerde ondersteuning en een schatkist vol handige tools, moeten de deelnemers zich voorbereiden op de transitie naar het beheren van hun archief op eigen houtje. Het onderzoek resulteerde in een matrix met negen praktische punten van verbetering. Op basis van het ‘Three-Legged Stool model’ (Nancy McGovern & Anne Kenney) steunde de aanbevelingen op een holistische aanpak naar digitale preservatie. Hierbij werd gefocust op de balans tussen de drie gelijkwaardige dimensies die nodig zijn voor een succesvol plan; organisatorische infrastructuur, technologische infrastructuur en raamwerken voor hulpmiddelen. Tijdens Ashna’s presentatie ging zij kort in op de aanbevelingen rondom technologie en hulpmiddelen, maar de nadruk lag op de details rondom organisatorische verbeteringen.
CEMPER Connect 2024
Op 12 november organiseerde CEMPER haar eerste CEMPER Connect evenement met als thema de uitdagingen bij het inventariseren van muziek- en podiumkunsterfgoed. In het Cultuurcentrum in Mechelen werden de grotere zorgen voor de kleinere organisaties en personen in de culturele sector besproken.
Het programma was opgedeeld in zes verschillende sessies die ieder aan de slag gingen met een aantal kritische thema’s. Tijdens de eerste sessie vertelde Heidi Moysen over de complexiteit rondom het kiezen van datastandaarden voor catalogi, met een focus op de voordelen van het optimaliseren van metadata en zorgen voor consistentie tussen collecties. Deze sessie werd gevolgd door de presentatie van Giacomo Visini waar KOHA werd geïntroduceerd; open-source software waarmee diverse soorten publicaties beschreven kunnen worden. Alina Saenko van meemoo richtte zich daarna op het belang van gepersonaliseerde naam autoriteiten bij het catalogiseren. Zij werd gevolgd door Luc Wanlin die de mogelijkheden van het SCAPIN platform voor dataverzameling, -management en -presentatie presenteerde.
Na een korte lunch werden de sessies hervat met de focus op zorg dragen voor je archief in de podiumkunsten-sector. Deze sessies werden gemodereerd door Guido Jansen van Podiumkunst.net in samenwerking met CEMPER. Sinds de start van Podiumkunst.net is nadrukkelijk de samenwerking opgezocht met CEMPER, onze Vlaamse zusterorganisatie. Zij stonden aan de wieg van het Archieftraject middels het project TRACKS.
Als eerste hoorden we van Thomas Peeters van de Nationale Opera en Ballet Vlaanderen die vertelde over zijn werk als archiefcoördinator. Daarna waren Jessica Swinkels van De Dijk en Mirjam Schaap van het Stadsarchief Amsterdam aan het woord. Zij vertelden over het werk dat zij samen verrichten voor het behoud van het archief van Nederlands bekendste band. Tijdens de laatste sessie vertelde Ashna Wiegerink wederom over haar onderzoek naar ‘A Three-Legged Approach to Sustainability’. Het onderzoek van Ashna bood het publiek praktische stappen naar duurzaam archiefbeheer. Het doel van het onderzoek was om de grote taak van het inventariseren van je archief op te splitsen in kleinere stukjes zodat het behapbaar is voor organisaties die niet per se archieven zijn, maar juist culturele makers.
Leren Archiveren met CEMPER en Podiumkunst.net
Op beide evenementen werden de Leren Archiveren filmpjes vertoond. Deze instructievideo’s zijn door Podiumkunst.net samen met CEMPER ontwikkeld. Ze behandelen thematisch onderwerpen waar je tegen aanloopt als je aan het (digitaal) archiveren slaat. De filmpjes zijn een aanvulling op de deskundigheidsbevorderings-trajecten die Podiumkunst.net en CEMPER bieden, zoals Het Archieftraject.
