Familie, vrienden en bewonderaars van de kunstenaarsfamilie Andriessen verzamelden zich op zaterdag 18 juni met geïnteresseerde Utrechters in de Kloostertuin van de Domkerk voor een hommage aan Hendrik, Jurriaan en Louis Andriessen tijdens de Dag van de Componist. Op deze zonovergoten dag brachten we de familie Andriessen van toen weer tot leven met muziek, herinneringen en de onthulling van het gevelbord bij het huis aan de Herenstraat 5, waar de familie in de jaren dertig en veertig woonde. Aan de hand van de mooie woorden van betrokkenen gesproken op 18 juni neem ik je mee langs de wandelroute van de dag.
De Domstad en de familie Andriessen
Stukken* van vader Hendrik Andriessen en zoons Jurriaan en Louis Andriessen zijn van 11:00 tot 11:45 uur door de gehele stad Utrecht te horen wanneer Stadsbeiaardier Malgosia Fiebig deze speelt vanuit de Domkerk. In de tijd van 1934 tot 1950 als de Andriessens woonachtig zijn in Utrecht neemt de Domtoren een bijzondere plek in voor de familie.
“Louis Andriessen hield van middeleeuwse kerken en kathedralen. In zijn boekenkast stonden minstens twaalf titels over het onderwerp,” vertelt de bevriende musicoloog en componist Elmer Schönberger, nadat de groep de koelte heeft opgezocht in de schaduwen van de bekende kerk. Louis heeft twee stukken voor het carillon van de Domtoren gecomponeerd: De Toren (1988) en De komst van Willibrord (1995). In 1988 nodigde Louis vrienden en kennissen uit om de première van De Toren te beluisteren. Hij deed daarbij ook een suggestie: “Een goede luisterplaats is de Hofpoort aan de Nieuwe Gracht. Bij sterke zuiden- of oostenwind is het beter in het hoekje van het Domplein aan de noordkant,” aldus Nederlands bekendste componist.
Elmer: “In het boek Gestolen Tijd memoreert Louis een gebeurtenis die hij naar eigen zeggen ‘niet met droge ogen’ kon navertellen: hoe na de bevrijding de klokken van de Domtoren weer werden opgehangen. Die had men in de oorlog verborgen gehouden voor de Duitsers want die zouden ze anders tot wapentuig hebben omgesmolten. Louis vertelt dat het Domplein zwart zag van de mensen en hoe hij daar, aan de hand van zijn vader, ‘met tranen in [zijn] ogen’ stond te luisteren naar het eerste luiden van de klokken. ‘Ik vermoed’, zegt hij, ‘dat ik zo aangedaan was doordat mijn vader zo aangedaan was.’”
Herenstraat5
De groep wandelt vervolgens naar de Herenstraat 5 waar dit gevelbord wacht op onthulling:
Origineel, open minded, praktisch
Na een kort welkom door Mirjam Zegers, jarenlang persoonlijk assistent van Louis, en Monica Germino, zijn weduwe, is het woord aan voormalig stadsbeiaardier Arie Abbenes. “Louis had originele ideeën, was open-minded en vooral praktisch,” aldus Arie. De praktische insteek van Louis is terug te zien in zijn werk De Toren, het laatste stuk dat Malgosia die ochtend speelde. Arie Abbenes haalt aan hoe hij eens ging optreden in het zuiden des lands: “Na het voorspelen van enkele composities viel de keuze direct op De Toren. Een bezwaar gold de lengte … Daarop deed ik Louis een coupure-voorstel. Met enkele kleine wijzigingen werd dit geautoriseerd en deze verkorte versie uit 2000 wordt thans tot in de Verenigde Staten gespeeld. Het werd het meest succesvolle hedendaagse beiaardwerk,” legt Arie uit.
Belang van kunst
Dan het moment waarop we allemaal hebben gewacht: de onthulling van het gevelbord aan het voormalig woonhuis van de familie. In de woorden van Monica: “Wij zijn hier tezamen omdat de kunst – in Nederland én in de wereld – belangrijk is. Wij zijn hier om iets waardevols te tonen, te onderkennen, te verdedigen: een deel van het Nederlands erfgoed, de legacy van de familie die hier woonde, in een huis waar de kunst voorop stond. Waar de kunst essentieel was.”
Eva Oosters, Wethouder van Cultuur in Utrecht, en Mirjam Zegers onthullen vervolgens het prachtige gevelbord, inclusief QR-code.
Meer weten over de familie achter de QR-code? Bezoek de website en lees alles over de acht leden van de familie, informeer je over relevant leesvoer, bekijk de film Wij, Andriessen, en deel ook jouw herinnering aan de Andriessens in het gastenboek.
* Programma van het beiaardconcert door Stadsbeiaardier Malgosia Fiebig:
De komst van Willibrord (1995) – Louis Andriessen
Rigaudon (1943) – Hendrik Andriessen
Twee Intermezzi (1961) Jurriaan Andriessen
Les cloches des clochards (1976) – Jurriaan Andriessen
De Toren (1988) – Louis Andriessen
