De afgelopen jaren heeft Podiumkunst.net zich ingespannen om te werken aan de ontwikkeling van een digitale infrastructuur waarmee de collecties van de podiumkunsten met elkaar kunnen worden verbonden. Daar komt veel bij kijken, zoals onderzoeken hoe podiumkunstenaars en -instellingen hun collecties het beste kunnen inventariseren en registreren, welke eisen moeten worden gesteld aan collectieregistratie om koppelingen te maken tussen collecties en hoe collecties doorzoekbaar kunnen worden gemaakt zodat onderzoekers, makers en liefhebbers makkelijk nieuwe archiefstukken kunnen vinden. Gelukkig bevindt Podiumkunst.net zich niet in een geïsoleerde positie; in Nederland en internationaal zijn er ook andere partijen die zich met dit onderwerp bezighouden en over waardevolle kennis beschikken.
Polifonia, een belangrijke speler die zich op Europees niveau inzet voor het behoud en de toegankelijkheid van muzikaal erfgoed, heeft Podiumkunst.net als ‘stakeholder’ verwelkomd. Dit betekent dat er een dynamische samenwerking en kennisuitwisseling plaatsvindt om gezamenlijk best practices te ontwikkelen voor het beheer van kennis en digitaal erfgoed. Als bruisende ontmoetingsplaats voor alle betrokkenen, organiseerde Polifonia op 17 oktober 2023 een stakeholderdag in Bologna, Italië.
De Polifonia stakeholderdag
Tijdens deze bijeenkomst kwamen verschillende stakeholders samen, waaronder vertegenwoordigers van Podiumkunst.net, Beeld & Geluid en de Universiteit Utrecht. Zij deelden inzichten en bespraken uitdagingen en kansen met betrekking tot effectieve gegevensregistratie en -koppeling. Podiumkunst.net staat voor diverse vraagstukken, zoals ‘hoe verbind je de metadata achter de collecties van het muziek- en theaterveld?’ en ‘hoe maak je deze gegevens toegankelijk voor podiumkunstliefhebbers?’. De stakeholderdag bood een waardevolle gelegenheid om deze vraagstukken te bespreken met andere experts en professionals op het gebied van kennisbeheer en digitaal erfgoed.
Voor het digitale beheer van en kennisuitwisseling binnen de cultureel erfgoedsector is de verbinding tussen de Polifonia en Podiumkunst.net ontologieën een belangrijke stap naar verbinding tussen Europese digitale muziekcollecties.
Een stevige basis voor concrete discussies
Ter voorbereiding op de stakeholderdag op 17 oktober kwamen afgevaardigden van Podiumkunst.net en Beeld & Geluid samen om te bespreken wat zij tijdens het evenement graag zouden vertellen, leren en bediscussiëren. Polifonia en Podiumkunst.net maken gebruik van verschillende modellen voor het beheren van kennis: zo gebruikt Podiumkunst.net het RDA-model en Polifonia Music Meta. Het was van belang dat de discussies tijdens de stakeholderdag niet zouden afdwalen naar filosofische debatten over welke modellen het meest geschikt zijn voor kennisbeheer. Het zou veel productiever zijn om te bespreken welke uitdagingen er ontstaan bij het concrete gebruik van deze twee modellen, hoe de modellen op elkaar kunnen worden aangesloten en wat Podiumkunst.net en Polifonia van elkaar kunnen leren.
Tijdens de voorbereiding werd daarom gekeken naar wat de behoeften van de eindgebruikers van de Podiumkunst.net knowledge graph zouden kunnen zijn. Om daar op een constructieve manier discussie over te kunnen voeren werden use cases opgesteld. Dit zijn korte beschrijvingen van gewenste functies vanuit het perspectief van de gebruiker, die tijdens de stakeholderdag konden worden besproken. Aan de hand van de use cases konden de uitdagingen in de koppelingen tussen de twee ontologieën concreet worden besproken.
Nadat het doel van de besprekingen en leermomenten tijdens de stakeholderdag duidelijk was, was het dan tijd om te vertrekken. Monique in het Veld, programmamanager van Podiumkunst.net, vloog samen met Podiumkunst.net’s linked data engineer René Voorburg, en informatiearchitect Remco de Boer naar Bologna om op 17 oktober de mensen achter het Polifonia project en de andere stakeholders te kunnen ontmoeten.
Verbindingen tussen de knowledge graphs van Polifonia en Podiumkunst.net
De stakeholderdag vond plaats op de Universiteit van Bologna, één van de oudste nog functionerende universiteiten ter wereld. De dag begon met een informatieve presentatie over Polifonia, gevolgd door introducties van de verschillende stakeholders en een presentatie van Remco de Boer over Podiumkunst.net.
Na deze aftrap volgden praktische werksessies. Podiumkunst.net nam hierin het podium om zich uitgebreider te presenteren en samen met andere stakeholders te duiken in de geselecteerde use cases en de knowledge graphs van Polifonia en Podiumkunst.net. De focus lag daarbij op het smeden van verbindingen tussen de beide knowledge graphs. Hierbij werd o.a. gebruik gemaakt van een RDA-voorbeeld van Podiumkunst.net. Er werd gekeken naar de verschillende manieren waarop uitvoeringen kunnen worden beschreven, de verschillende eisen die het RDA-model en het Music Meta-model aan het beschrijven van een uitvoering stellen, en hoe deze beschrijvingen toch met elkaar gekoppeld kunnen worden. Zo ontstond een discussie over de term ‘‘tour’’ (een reeks van voorstellingen of uitvoeringen), die in het model van Music Meta niet is geïdentificeerd. Music Meta heeft wel de optie om losse uitvoeringen op verschillende niveaus met elkaar te verbinden, maar niet om een tour toe te voegen. Na deze discussie werd afgesproken om in Music Meta een niveau toe te voegen dat ‘‘tour’’ definieert, zodat Music Meta en Podiumkunst.net in de toekomst op een simpele manier met elkaar kunnen worden verbonden.
De werksessie tijdens de stakeholderdag bracht positieve resultaten voort: de eerste signalen suggereren dat Music Meta en Podiumkunst.net succesvol met elkaar kunnen worden verbonden. Om deze integratie verder te ontwikkelen, worden in de komende maanden meer voorbeelden onderzocht en verdere verbindingen tot stand gebracht.
Deze bijeenkomst met belanghebbenden heeft aangetoond dat, ondanks de complexiteit van het verbinden van collecties, er talloze mogelijkheden zijn. Met nieuwe inzichten en frisse inspiratie zal Podiumkunst.net zich de komende maanden blijven inzetten voor de knowledge graph, met als doel de schatkamers van de podiumkunsten te ontsluiten en toegankelijk te maken voor iedereen.
Verkenning van Bologna’s muzikaal erfgoed
Tussen alle werksessies en presentaties vonden Monique, Remco en René ook tijd om de muziekgeschiedenis van Bologna te verkennen. Monique: “We bezochten onder andere het prachtige Museo Internazionale e Biblioteca della Musica, met maar liefst 80 oude instrumenten. Ik was enorm benieuwd naar de klank van elk van deze instrumenten.” Tijdens dit bezoek stuitte het team ook op een boeiend stukje muziekgeschiedenis dat de waarde van het behouden van archieven illustreert. Monique: “In het museum ontdekten we ook een interessant verhaal over de korte aanwezigheid van Wolfgang Amadeus Mozart in Bologna. Hij studeerde compositie aan de Accademia Filarmonica bij Padre Giambattista Martini en, ongelofelijk maar waar, zakte voor zijn examen. De Padre herkende echter zijn talent en voorzag hem stiekem van de juiste antwoorden, waardoor Mozart alsnog slaagde. In het museum kun je zowel de correcte antwoorden zien als de originele versie van Mozart met fouten erin. Stel je eens voor wat er met de muzikale geschiedenis van Europa zou zijn gebeurd als deze Padre niet had ingegrepen.”
