Je wilt laten zien wat je in huis hebt! Maar weet je eigenlijk wel wat je wel en niet mag met je archiefmateriaal? Liggen de auteursrechten van je registratie bij de regisseur van de voorstelling of de producent van de opname? Het onderwerp auteursrechten was de focus van de vierde Archiveren voor Dummies sessie: Achter slot en grendel? Je sleutel tot auteursrecht op donderdag 24 november.
Maarten Zeinstra, auteursrechten jurist en informatiespecialist, neemt ons mee in de basiselementen van het intellectueel eigendom en Andrea Langendoen, adviseur bij DEN, neemt ons stapsgewijs door de tool regeljerechten.nl heen waar je kunt checken hoe je er zelf voor staat, én welke acties je kunt ondernemen.
Binnen het intellectueel eigendom kunnen we vier relevante onderwerpen onderscheiden, namelijk auteursrecht, naburige rechten, portretrecht en publiek domein.
Auteursrecht
Auteursrecht geeft een tijdelijk monopolie op intellectuele creaties, deze rechten beschermen de maker. Om auteursrecht te krijgen is er geen registratie nodig, maar let wel op dat feiten en ideeën niet als intellectuele creaties worden aangemerkt. Het auteursrecht is een uitsluitend recht. Dit betekent dat je anderen kunt uitsluiten jouw werk te reproduceren en te verspreiden.
Een deel van de auteursrechten is niet overdraagbaar, de zogeheten morele rechten. Denk aan naamsvermelding, verzetten tegen wijzigingen in het werk, verzetten tegen aantastingen die jouw eer of naam nadelig zou beïnvloeden of het overdragen aan erven. De economische rechten daarentegen zijn wel overdraagbaar. Het recht tot openbaarmaking en het recht tot verveelvoudiging kun je weggeven, verkopen of licenseren. Het gehele auteursrecht is tot wel zeventig jaar na de dood van de maker van toepassing!
Naburige rechten
Naburige rechten gaan over de rechten van de uitvoerend kunstenaar. Waaronder toneelspelers, musici, dansers etc. Deze hebben een uitsluitend recht rondom de uitvoering van een creatie. Het gaat hier om de opname, reproductie, verkoop, verhuur, uitleen en het beschikbaar stellen aan het publiek. Het naburige recht is vijftig tot zeventig jaar na publicatie / creatie van toepassing.
Portretrecht
Voor een portret dat in opdracht is gemaakt heb je eerst toestemming van de geportretteerde nodig voordat je deze publiceert. Deze duren tot tien jaar na de dood van de geportretteerde en worden overgedragen aan erven. Voor een portret dat niet in opdracht is gemaakt geldt het zogeheten redelijk belang. Het redelijk belang moet per situatie beoordeeld worden.
Publiek domein
Werken waarvan het auteursrecht en naburige recht is verlopen zijn publiek domein. Het auteursrecht op de bladmuziek van Wolfgang Amadeus Mozart is bijvoorbeeld verlopen omdat hij meer dan zeventig jaar geleden is overleden. Maar dit betekent niet dat de rechten op de uitvoeringen van werken van deze componisten ook zijn verlopen. Dat zijn immers naburige rechten.
Creative Commons
Creative Commons (CC) zijn licenties waarmee jij iedereen in de wereld toestemming kunt geven je werk te gebruiken. Alleen economisch rechthebbende kunnen een CC-licentie toepassen en zij kunnen dit met vier verschillende bouwstenen en op zes verschillende manieren aangeven.
De meest open licentie is dat van alleen naamsvermelding. Maar ook met de CC BY licentie moet je rekening houden met de correcte vermelding van de gegevens. Een correcte en volledige naamsvermelding bevat de volgende gegevens:
- Naam van het werk
- Naam van de maker (incl. link)
- Geef aan als je aanpassingen maakt
- Geef aan welke licentie van toepassing is
- Geef een link naar de volledige licentie
- Geef een link naar de bron (optioneel)
- Verwijder de naam van de maker als deze daarom vraagt
Regel je rechten
Erfgoedcollecties zijn vaak omvangrijk en divers. Het is niet altijd duidelijk of een werk nog auteursrechtelijk beschermd is en bij wie de auteursrechten liggen. Dat moet je wel weten als je een collectie bijvoorbeeld online wil zetten, omdat je daarover afspraken met de rechthebbenden moet maken. Regeljerechten.nl helpt je de juiste stappen te nemen om de rechten situatie van een bepaald collectie onderdeel vast te stellen. Welke keuzes je vervolgens maakt kan per instelling verschillen.
De vier belangrijkste vragen die de tool jou stelt zijn:
- Wanneer is het werk gepubliceerd?
- Wie is de maker?
- Is de maker nog in leven en zo nee, wat is het sterfjaar van de maker?
- Wie heeft het auteursrecht op het werk?
Meer informatie
Download de presentaties van Maarten Zeinstra en Andrea Langendoen of kijk het gehele webinar terug. Heb je vragen over hoe te starten met jouw digitale archief? Stuur dan een mail naar loket@podiumkunst.net en houd de agenda in de gaten voor de vijfde sessie uit de Archiveren voor Dummies reeks.
