De rijke, levendige wereld van de Nederlandse clubcultuur is vaak onzichtbaar in traditionele archieven. Maar deze cultuur heeft een belangrijke sociale en culturele rol gespeeld. Het project Archiving Dutch Club Culture, een samenwerking tussen Podiumkunst.net, VibeLab en Archival Consciousness, wil deze onderbelichte geschiedenis zichtbaar maken.
Ons doel is niet alleen om verhalen te verzamelen, maar om gemeenschappen de middelen te geven om hun eigen erfgoed te documenteren en te behouden.
Het belang van regio’s en onvertelde verhalen
Hoewel veel mensen de geschiedenis van de clubcultuur associëren met iconen uit Amsterdam, zijn er andere regio’s zoals Deventer, Nijmegen en Enschede die een cruciale rol spelen. “Er is een enorme vraag om deze regionale verhalen vast te leggen,” zegt Miles Niemeijer, adviseur muziek bij Podiumkunst.net.
We willen deze stemmen een podium geven, zodat hun verhalen deel uitmaken van het grotere erfgoed.
Het project legt ook de focus op de verhalen van ondervertegenwoordigde gemeenschappen zoals vrouwen, queer mensen en migranten, die vaak niet de erkenning krijgen die ze verdienen in de mainstream geschiedenis van clubcultuur.
Erfgoedbewustzijn: Wat hebben we leren zien?
Tijdens bijeenkomsten op Congres Podia Festivals Evenementen (CPFE) in september 2024 en Amsterdam Dance Event (ADE) in oktober 2024 werd benadrukt dat clubcultuur méér omvat dan alleen muziek en dans: het is een integraal onderdeel van ons cultureel erfgoed. Het werd vaak over het hoofd gezien, maar nu groeit het besef van de waarde ervan. “Er is een sterke wens om meer zichtbaarheid te creëren voor de verhalen die vaak verborgen blijven,” aldus Miles.
Deelnemers benadrukten het belang van inclusie: vrouwelijke DJs, queer gemeenschappen en artiesten met een migratieachtergrond spelen een grote rol in de cultuur, maar worden te vaak niet erkend. “Het is belangrijk dat we deze verborgen verhalen zichtbaar maken,” voegt Thomas Scheele, senior projectmanager bij Vibelab toe.
Duurzaam en toegankelijk erfgoed: Het levend archief
Het project is niet slechts een eenmalige actie. Het is een langdurige samenwerking, en de partners hebben plannen voor toekomstig werk, zoals het digitaliseren van flyers en het opzetten van een digitaal flyerarchief. “We willen een platform creëren waar mensen evenementen en locaties in Nederland makkelijk kunnen terugvinden,” aldus Tomas.
Het uiteindelijke doel is om een duurzaam archief te creëren dat gemeenschappen helpt hun eigen erfgoed te beheren. “Een levend archief betekent dat gemeenschappen zelf actief bijdragen en hun verhalen delen,” legt Miles uit. Podiumkunst.net ondersteunt dit proces door gemeenschappen te voorzien van middelen en expertise tot ten minste 2028.
Het is belangrijk dat gemeenschappen niet alleen hun verhalen kunnen delen, maar ook de middelen krijgen om zelf actief te archiveren.
Het verhaal verder vertellen: Van digitale duurzaamheid naar gemeenschapsarchivering
Een van de sleutels tot dit project is de manier waarop de metadata – informatie over bijvoorbeeld datum, locatie en organisatoren – worden beheerd. Het digitaliseren van clubflyers en het verzamelen van metadata biedt een duurzame manier om het erfgoed toegankelijk te maken. “Deze gegevens worden gekoppeld aan een digitaal flyerarchief, zodat ze voor iedereen online toegankelijk zijn,” zegt Miles.
Daarnaast onderzoekt het project de mogelijkheid van mobiele scanstations die naar clubs worden gebracht, geïnspireerd door het succes van initiatieven zoals de hiphop-scandagen in de Bronx. Dit zorgt ervoor dat archieven direct in de gemeenschappen zelf worden opgebouwd.
Betrekken en inspireren: De toekomst van clubcultuur
Het project zet sterk in op het betrekken van de gemeenschappen zelf, door gebruik te maken van snowball sampling en het opbouwen van vertrouwen. “Je moet relaties opbouwen en langetermijnbetrokkenheid tonen. Gemeenschappen willen dat we er zijn om te ondersteunen, niet om te exploiteren,” legt Miles uit.
Daarnaast wordt er gewerkt aan actieve aanwezigheid en participatie. “Het gaat niet alleen om je verhaal vertellen, het gaat ook om aanwezig blijven en contact houden. Dat bouwt vertrouwen,” zegt Thomas.
Hoewel er op dit moment nog geen concrete plannen voor educatieve programma’s zijn, wordt er zeker naar gekeken als een belangrijk onderdeel voor de toekomst. “Opleiding en capaciteitsopbouw binnen de gemeenschappen is essentieel voor de continuïteit van dit werk,” voegt Thomas toe. De resultaten van het project worden gepresenteerd tijdens de Dancecult Research Network Conference in Berlijn (24–25 januari 2025).
Verwachtingen voor de Dancecult Research Network Conference
Het team hoopt dat bezoekers van de Dancecult Research Network Conference de waarde van clubcultuur als cultureel erfgoed erkennen en het belang van inclusiviteit in archivering begrijpen. “Onze hoop is dat de deelnemers het belang inzien van de verhalen die vaak verborgen zijn en dat ze begrijpen hoe belangrijk het is dat gemeenschappen zelf hun erfgoed beheren,” zegt Miles.
“Er is wereldwijd een groeiende interesse in het erfgoed van dance music, en we willen deze kennis en ervaringen delen om gezamenlijk te werken aan het behoud van dit erfgoed,” voegt Thomas toe.
Samen werken Podiumkunst.net, VibeLab en Archival Consciousness aan de erkenning van de rijke en diverse geschiedenis van de Nederlandse nachtcultuur, zodat deze als cultureel erfgoed kan worden behouden voor de toekomst.
