Journalist Frank Jochemsen en kleinkunstkenner Jim Immig delen een passie voor de Nederlandse muziek. Zo’n twintig jaar geleden werden zij aan elkaar voorgesteld vanwege hun gedeelde liefde voor Wim Sonneveld. Al snel ontstond er een sterke vriendschap. Vandaag de dag koesteren Frank en Jim deze belangstelling en hun vriendschap nog steeds. Beiden hebben thuis een uitgebreide platencollectie die ze al jaren aanvullen met platen van Nederlandse artiesten, zoals Willem Nijholt en Adèle Bloemendaal. Op de hoezen van deze platen lazen ze vaak een naam die hen onbekend was: Rob Touber. Dit wekte hun nieuwsgierigheid, want wie was deze man? Waarom stond zijn naam op zoveel platen en wat voor impact heeft hij gehad op de Nederlandse muziekindustrie?
De octopus van de liedkunst
Jim en Frank ontdekten dat Rob Touber zowel platenproducer als tv-regisseur was die in de jaren ‘60 en ‘70 van de vorige eeuw werkzaam was. Volgens Jim was hij een hardwerkend persoon die heel duidelijk de neiging had om een eigen stempel op de muziek- en tv-industrie te zetten. Hij werkte van ‘s ochtends vroeg tot ’s avonds laat en creëerde uniek materiaal. Omdat zijn oeuvre zo divers was en hij met zoveel mensen samenwerkte, noemen Frank & Jim hem de octopus van de liedkunst. Er is weinig overgebleven van zijn uitzendingen en toen Frank en Jim met hun zoektocht naar Toubers oeuvre begonnen, waren slechts een paar van de honderden nummers die hij had geproduceerd makkelijk vindbaar. Frank en Jim raakten steeds meer geïntrigeerd door de man en wilden graag een project opzetten om meer over hem te leren. Door tijdgebrek en het drukke leven hadden ze nooit de kans gehad om verder onderzoek te doen, totdat de wereld in het voorjaar van 2020 volledig op zijn kop kwam te staan.
Een schat aan muziek en informatie
Frank was al jaren werkzaam als platenproducer en onderzoeker voor het Nederlands Jazz Archief (NJA) toen drie jaar geleden de coronacrisis begon. Het NJA ontvangt regelmatig archieven van muzikanten. Deze bestaan vaak uit verhuisdozen vol geluidsbanden die soms, vanwege de grote hoeveelheid, lang blijven liggen voordat ze gedigitaliseerd kunnen worden. Zo hadden ze ook dozen vol geluidsbanden van jazzmuzikant Herman Schoonderwalt ontvangen, die al jaren op een plank lagen.
In 2020 kwam Frank er eindelijk aan toe om de geluidsbanden van Schoonderwalt te onderzoeken en te digitaliseren. Wat hij ontdekte, overtrof al zijn verwachtingen: ‘‘De tapes bevatten niet alleen nummers van Nederlandse topartiesten zoals Adèle Bloemendaal en Gerard Cox, maar alles wees erop dat deze geproduceerd waren door Rob Touber voor zijn tv-producties.’’ Frank besloot samen met Jim de zoektocht naar Toubers nalatenschap voort te zetten. Ze doken in de archieven van Rob Touber bij Beeld & Geluid, Muziekschatten en Allard Pierson en gingen op ontdekkingstocht bij mensen die met Touber hadden samengewerkt, waaronder componist Ruud Bos en zangeres Jenny Arean.
Opnieuw tot leven wekken van verloren gewaand muzikaal erfgoed
Tijdens hun zoektocht hebben Frank en Jim tien archieven aan elkaar weten te koppelen. ‘‘De metadata was nog non-existent. Wij hebben dat zelf aangelegd. Daarnaast hebben we honderden banden ingezien, gedigitaliseerd en beschreven en verbindingen gelegd tussen tien verschillende archieven”, vertelt Frank. Volgens Frank heeft Rob Touber veel geluidsbanden van zijn producties bewaard. Deze werden na zijn dood overgedragen aan zijn broer, die de banden op den duur bij Beeld & Geluid heeft ondergebracht. ‘‘Vrijwel alle programma’s die hij produceerde werden na verloop van tijd gewist, zodat de banden waarop ze stonden konden worden hergebruikt. Daarom is zijn werk tegenwoordig ook grotendeels vergeten. Ik denk dat Touber zich dat realiseerde en dat hij daarom de geluidsbanden heeft verzameld en thuis bewaard. Deze banden waren namelijk het enige dat zou overblijven van zijn werk.’’
Door al die archieven bijeen te brengen wordt het materiaal tot leven gebracht.
Het muzikale erfgoed van Touber teruggeven aan de mensen
Vanuit het verlangen om de gevonden muziek en verhalen over Rob Touber en zijn lievelingsartiesten te delen, kwam het idee voor een podcast bij Frank en Jim op. Ze kozen ervoor om hun zoektocht op te nemen, zodat anderen ook konden genieten van hun ontdekkingen. Het resultaat is een fascinerende en inspirerende podcast serie die mede mogelijk wordt gemaakt door Allard Pierson en Podiumkunst.net. De podcast, waarin de nalatenschap van Rob Touber op een unieke manier wordt herontdekt, ging van start op 19 april 2023. Daarnaast is er op dezelfde datum een NPO Docs met inleidende audiodocumentaire over Touber en de vondsten van Frank en Jim uitgebracht genaamd Rob Touber – Octopus van de liedkunst.
Frank en Jim hopen in de nabije toekomst een cd-box met de gevonden muziek samen te stellen en uit te brengen, met als doel “het liedrepertoire terug te geven aan de mensen”, aldus Frank. De zoektocht naar Rob Touber heeft hun passie voor muziek alleen maar versterkt en hen geïnspireerd om meer projecten op te zetten rond bijzondere namen uit de Nederlandse muziekgeschiedenis. Op deze manier willen ze ervoor zorgen dat erfenis van deze muzikale grootheden niet zomaar wordt vergeten.
Het is heel urgent, de kennis over Nederlandse artiesten uit de geschiedenis zakt langzamerhand weg.
Het verloren gewaande, muzikale oeuvre van Rob Touber dat dankzij Frank en Jim opnieuw leven krijgt ingeblazen, laat zien hoe belangrijk het is dat de podiumkunsten goed worden bewaard en toekomstbestendig worden gemaakt. De artistieke nalatenschap van Rob Touber is opnieuw ontdekt, de kennis toegankelijk gemaakt, een pareltje uit de geschiedenis van de Nederlandse muziek is opnieuw gevonden en gepresenteerd. Als het project ‘De Rob Touber Sound’ van Frank en Jim ons één ding laat zien, dan is het wel dat hoewel sleutelfiguren in de vergetelheid kunnen raken, hun nalatenschap er ook voor kan zorgen dat ze weer kunnen worden herontdekt. Omdat delen van zijn oeuvre bewaard zijn gebleven, zal de octopus van de liedkunst nooit worden vergeten en de Rob Touber sound voortbestaan.
Luister hier naar de podcast ‘De Rob Touber Sound’ van Frank Jochemsen en Jim Immig.
