Achterin de ruimte van culturele ontwikkelingsinstelling The Beach staan drie zwarte kasten. Trek je daar de deur van open, dan zie je bruine kartonnen dozen waar in grote letters ‘archief’ op staat. Codirecteur Teike Asselbergs-Aşcıoğlu moet lachen wanneer ze erover vertelt: “Het is een soort Jiskefet-achtige bedoeling. Iemand heeft ooit een doos gepakt en die bestempeld als onze archiefdoos. Net zoals we ook een koffiedoos en een stiftendoos hebben.” Inmiddels is het archief van de Amsterdamse ruimte flink gegroeid. Als je alle dozen vol verzamelde flyers, posters, draaiboeken, projectplannen en subsidieaanvragen naast elkaar legt, zie je een lijn van tien meter verschijnen. Tel daar de digitale drive met mappen vol foto’s en de talloze driedimensionale objecten bij op en je kunt je er iets bij voorstellen dat de deur tot het archief lang dicht is gebleven.
Vastleggen van een legacy
Tot afgelopen herfst dan, toen Teike aan Het Archieftraject begon onder begeleiding van Podiumkunst.net en het Netwerk Archieven Design en Digitale Cultuur (NADD). Aanleiding voor haar deelname aan het professionaliseringstraject vormde het naderende vertrek van The Beach-voorvrouw Diana Krabbendam. Over een aantal jaar neemt Teike het stokje van haar over. “Diana weet zo veel,” vertelt ze, “zij heeft zó veel meegemaakt. Die legacy wil ik goed vastleggen.” Al sinds de oprichting in 2007 door onder anderen Diana worden er bij The Beach projecten ontwikkeld die zowel een culturele als sociale inslag hebben. Ze gaan over het samen maken, “over het creëren en onderzoeken van lokale relaties tussen mensen”, legt Teike uit. Net als het strand waar de organisatie haar naam aan ontleent, nodigt The Beach uit tot samenkomen: kinderen, vrouwen en ouderen uit de buurt kunnen hier terecht voor ontwerpworkshops, maakateliers en kookavonden.
Een culturele hub in onze hoofdstad
Zestien jaar aan onderzoek en activiteit: begin dat maar eens systematisch te archiveren. Aanvankelijk had Teike geen idee waar te beginnen: “Als je tien meter aan materiaal hebt en geen enkele achtergrond in archiveren, dan weet je gewoon niet waar je moet starten.” Tijdens een workshop van Het Archieftraject waarin de deelnemers gestimuleerd werden na te denken over de doelgroep van hun archief, vond ze zo’n startpunt: het Stadsarchief van Amsterdam. Samenwerken met het Stadsarchief leek haar een logische stap. Zo zou het materiaal van The Beach makkelijk toegankelijk worden voor de onderzoekers, kunstenaars en buurtbewoners die zij tot haar doelgroep rekent.
Wanneer je weet voor wie je je archief maakt, weet je ook beter hoe je dat archief het beste kunt ontsluiten.
Zoek je binnenkort in het Stadsarchief op ‘Osdorp’, zul je dus tegen allerlei documenten van The Beach aanlopen. Zodoende draagt de culturele hub meteen bij aan het vollediger maken van het Stadsarchief, waar op het moment nog weinig over deze Amsterdamse buurt te vinden is, vertelt Teike.
Archieven als samenwerkingen
Omdat delen een belangrijke pijler vormt voor The Beach, staat er ook een tweede archiefsamenwerking in de steigers. Dit jaar ontwikkelt The Beach samen met het Amsterdam Museum activiteiten voor kinderen en jongeren. Teike hoopt dat de objecten die in die workshops gemaakt worden een plek zullen krijgen in de museumcollectie. “In het Stadsarchief, dat zich toch meer richt op papier en andere ‘platte’ dragers, kunnen we dan doorverwijzen naar het museum, dat zich meer toespitst op driedimensionale objecten.”
Bij het organiseren van die samenwerkingsarchieven komen heel praktische vragen kijken. Want hoe gebruik je archiefmappen? En welke termen hanteer je om de staat van je objecten te beschrijven? “Fijn aan Het Archieftraject is dat er ook ruimte is om zulke heel concrete know-how eigen te maken”, vertelt Teike. Eén tip zou ze andere makers en instellingen die met hun archief aan de slag gaan nu al willen meegeven: zorg ervoor dat je van alle fotodocumentatie in je archief weet welke mensen erop staan en wie de fotograaf is. “Bij The Beach werken we veel met visueel archiefmateriaal, omdat we een organisatie zijn waarbij co-design centraal staat”, vertelt ze. “Maar nog niet van alle personen die op onze foto’s staan hebben we toestemming die foto’s te publiceren. Van de personen op foto’s die we hebben gepubliceerd wel, maar van de personen op foto’s die we alleen voor eigen documentatie bewaren vaak nog niet. Als onze foto’s naar het Stadsarchief gaan, moet daar dus nog heel goed naar gekeken worden.”
Programma’s van toen voor nu
Terwijl Teike deze dagen door allerlei papieren bladert om zulke formaliteiten te achterhalen, stuit ze geregeld op projecten uit het verleden die ook vandaag de dag nog relevant blijken. Brood en taal bijvoorbeeld: een wekelijks programma waarbinnen vrouwen uit de buurt Nederlands konden leren tijdens het kneden en bakken van brood. “We willen graag dat dat project terugkomt”, vertelt Teike, “en door bezig te gaan met ons archief kunnen we beter achterhalen hoe die bijeenkomsten precies in hun werk gingen.”
Ook bij het aanvragen van subsidies is het fijn om steeds makkelijker terug te kunnen grijpen op programma’s uit het verleden, merkt ze. “We zijn nu bezig met het opzetten van een nieuw modeprogramma voor de jeugd. Dan is het goed om te kunnen laten zien dat we vroeger ook al veel met mode hebben gedaan; dat het niet zomaar uit de lucht komt vallen.” Over een tijdje hoopt The Beach aan de hand van hun archief een fysieke tijdslijn te kunnen maken, waarop bezoekers bij binnenkomst meteen kunnen zien wat er tot nu toe allemaal gebeurd en gemaakt is binnen de organisatie.
Laat de deur naar je archief niet dicht
Teike vult aan dat haar deelname aan Het Archieftraject ook duidelijk heeft gemaakt wat er nog mist binnen het archief van The Beach. De organisatie ontwikkelt bijvoorbeeld veel verschillende onderzoeksmethodes; een bron van kennis die wat haar betreft nog wat meer naar de oppervlakte mag komen in het archief. Ook kwam ze erachter dat hoewel The Beach veel contact heeft met allerlei mensen in de buurt, er maar weinig verhalen van al die mensen goed zijn bewaard. “Alles gebeurt bij ons in de maakvorm, maar nu bedacht ik: zou het niet ook heel interessant zijn voor ons om meer in spreek- of tekstvorm te gaan verzamelen?” Een project waarbinnen onderzoekers ouderen in Osdorp gaan interviewen, om zo hun verhalen beter te kunnen bewaren, ligt in het vooruitzicht.
“Door je eigen archief in te duiken, voed je jezelf dus met nieuwe aanknopingspunten voor je toekomstige praktijk”, concludeert Teike. “Waarschijnlijk zijn er echt waanzinnig veel organisaties zoals de onze die zo’n doos in de kast hebben staan en de deur daarvan maar even dicht hebben gelaten. Maar ik zou ze aanraden er toch mee aan de slag te gaan.”
Archief The Beach door Anna Klevan, 2023.
door Marsha Bruinen
Het Archieftraject
Het Archieftraject is een professionaliseringstraject voor culturele instellingen en makers waarbij zij leren hoe ze zorg kunnen dragen voor hun archief. Hoe breng ik in kaart wat ik in huis heb? Hoe organiseer ik het eenvoudig? En wat komt er bij kijken als ik het wil delen met anderen, zoals collega’s, onderzoekers, andere makers of publiek? Dit zijn allemaal vragen waar de deelnemende design-, digitale cultuur- en podiumkunst-organisaties antwoord op krijgen gedurende vijf maanden.
Het huidige Archieftraject loopt van november 2022 t/m maart 2023. De acht deelnemende organisaties zijn: Kluster5 (muziek), K&A (theater (multidisciplinair)), O. (opera / muziektheater), Stichting Misha Mengelberg (muziek), Richard Niessen (design), Studio Van Eijk & Van der Lubbe (design), FIBER (digitale cultuur) en The Beach (design).
Wil jij met jouw organisatie deelnemen aan het volgende Archieftraject? Lees meer over wat je te wachten staat en meld je aan!
