Muziekweb is de muziekbibliotheek van Nederland die muziek voor de openbare bibliotheken in Nederland aanlevert. Muziekliefhebbers kunnen er terecht voor het beluisteren en lenen van muziek en de digitale muziekgids staat vol met luistertips en informatie over componisten, muzikanten en genres zoals jazz, populaire en klassieke muziek. In totaal bevat de collectie van Muziekweb rond de acht miljoen nummers van verschillende mediadragers, waaronder één van de eerste geluidsdragers: de wasrol. Elke week worden de nieuwe in Nederland uitgegeven albums aan de collectie toegevoegd. Margreet Teunissen is directeur van Muziekweb en vertegenwoordigt de muziekbibliotheek in de directieraad van Podiumkunst.net.
Van wasrollen naar digitaal
Door de opkomst van internet en streamingdiensten zoals Spotify hebben openbare muziekbibliotheken hun collecties veelal verkleind of afgestoten. Bovendien heeft Muziekweb collecties van gesloten instellingen overgenomen, zoals de collecties van het Nationaal Pop Instituut en het Utrechtse wereldmuziekpodium RASA en de Nederlandse muziekcollectie van het label Fonos. “Die collecties zijn naar ons toegekomen, omdat wij eigenlijk de enige waren die al die collecties konden herbergen, ontsluiten en digitaal toegankelijk maken voor alle gebruikers. Het gevolg hiervan is dat Muziekweb als enige in Nederland al deze collecties compleet heeft.”
Muziekweb is al lang geleden begonnen met het digitaliseren van haar collectie om bij te blijven met de ontwikkelingen van nieuwe mediadragers en om de collectie duurzaam te ontsluiten en te beheren. Het samenkomen van de gedigitaliseerde collecties van Muziekweb en collecties van andere podiumkunstinstellingen bij Podiumkunst.net heeft grote voordelen, volgens Margreet. “Je krijgt met zo’n rijke collectie een kijk op hoe de podiumkunsten zich ontwikkeld hebben en zich nog steeds ontwikkelen. Hoe hebben ze bijvoorbeeld vroeger toneelstukken op het podium gebracht, en wat was vroeger de functie van muziek bij dans en bij opera, en wat zou je nu met dat materiaal kunnen doen? Door te kijken naar de positie van het materiaal in onze podiumkunstgeschiedenis en naar hoe dit materiaal afgestoft kan worden door het vindbaar te maken en opnieuw te gebruiken wordt het weer een levend onderdeel van onze cultuur.”
De eerste stappen naar een gezamenlijk platform
Een aantal jaar geleden maakte Margreet samen met Marjon van Schendel die werkzaam is bij Stichting Omroep Muziek al een begin met het verbinden van muziekarchieven. Stichting Omroep Muziek – niet geheel toevallig ook een consortiumpartner van Podiumkunst.net – beschikt over een collectie bladmuziek van wel vijf kilometer (zie Muziekschatten). “Wij hadden destijds het plan opgevat om te kijken of we een Nederlands muziekarchief konden ontwikkelen. Zowel Muziekweb als Stichting Omroep Muziek hebben namelijk erfgoed, maar ook gebruiksgoed; materialen die nog worden gebruikt. Bovendien hebben wij allebei een enorm grote collectie die beide een lange periode bestrijken. Uiteindelijk is er subsidiegeld voor dit idee gekomen vanuit OCW, maar het plan is daarvoor wel vernieuwd en verbreed tot een podiumkunst-brede verbinding. Dat nieuwe plan is Podiumkunst.net geworden.” Het doel is hetzelfde gebleven: “het digitaal bij elkaar brengen van collecties voor de gebruiker zodat het zoeken en vinden gemakkelijker wordt, omdat je door alle collecties heen kunt kijken. En dat allemaal via één zoekfunctie, via één platform.”
Het draait om het verbond van de podiumkunsten en de gebruikers. Hoe bezoekers de collecties kunnen vinden en hoe scheppende kunstenaars door deze archiefcollecties geïnspireerd kunnen raken.
“Als consortiumpartners zijn wij achter de schermen druk bezig met wat er moet worden gedaan om de instellingen en archieven te verbinden. Maar waar het eigenlijk om gaat natuurlijk, zijn de gebruikers. Dat het materiaal uit de collecties onderdeel van onze cultuur is en dat het ook weer toegankelijk wordt, zodat mensen er ook echt iets mee kunnen doen. Dat ze er iets van kunnen leren, dat ze er lol aan kunnen beleven, erin kunnen grasduinen en inspiratie voor nu kunnen opdoen. Daar gaat het allemaal om.”
Een logische podiumkunst-brede samenwerking
De beslissing om het podiumkunst-breed aan te pakken is volgens Margreet heel logisch. “De verschillende soorten podiumkunsten liggen dicht bij elkaar. Zo horen muziek en dans bij elkaar, komen muziek en theater samen in opera en muziektheater, en wordt muziek met beeld gecombineerd.” Het maakt het proces van samenbrengen vanwege de verschillen in archiveren iets complexer, maar de kansen en mogelijkheden voor uiteindelijke gebruikers des te groter. “Als je één goed digitaal platform hebt voor podiumkunsten, gaat dat veel verschillende mensen inspireren: componisten, programmamakers, regisseurs, onderzoekers, studenten en noem maar op. Door de zoeksystemen laagdrempelig te houden kun je iedereen bereiken, ook liefhebbers en mensen die iets willen leren.” Margreet wijst bijvoorbeeld op de paar duizend zangkoren in Nederland. “Deze koren kunnen kijken wat er voor leuk materiaal er online te vinden is en hoe zij dit opnieuw kunnen bewerken op een inspirerende en eigentijdse manier. Het nieuw gemaakte materiaal kan dan geupload worden, zodat dit ook wordt toegevoegd en vindbaar wordt. Dat kun je straks allemaal terugvinden en terughoren via Podiumkunst.net en ik denk dat dat enorm waardevol is.”
Muziekweb en Muziekschatten zijn voor een deel al aan elkaar gekoppeld. Je kunt via Muziekweb fragmenten van muziekstukken beluisteren en tegelijkertijd de gedigitaliseerde bladmuziek uit het archief van Muziekschatten inzien en vice versa. Klik bijvoorbeeld op de externe link naar Muziekschatten voor de bladmuziek van Love Songs nr. 1-3, “Tagore” door Bertha Frensel Wegener-Koopman terwijl je luistert naar de uitvoering van sopraan Julia Bronkhorst en pianist Maarten Hillenius. Of luister en blader door Jubelstadje voor mannenkoor van Oscar van Hemel.
Over deze reeks
De basis van Podiumkunst.net wordt gevormd door de zeven instellingen. Het bestuur van het netwerk ligt bij de directieraad waarin een vertegenwoordiger van elk van van deze instellingen zitting heeft. Wie zijn deze leden in de directieraad en wat drijft hen om de handen ineen te slaan om het netwerk van Podiumkunst.net te vormen? In deze interviewreeks stellen we de directieleden graag aan je voor.
