Bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid – de penvoerder en consortiumpartner van Podiumkunst.net – worden de audiovisuele archieven van Nederlands Dans Theater (NDT) toegevoegd aan het Digitaal Audiovisueel Archief Nederland (DAAN). Beeld en Geluid biedt de mogelijkheid voor audiovisuele collectiehouders om een stukje van DAAN te huren: het zogenaamde DAAN tenancymodel. NDT is de eerste podiumkunstinstelling die op deze manier instroomt in het archiefsysteem.
NDT 60 jaar
In het najaar van 2019 vierde NDT haar zestigjarig jubileum. Het jubileum viel precies binnen de cultuurnota periode waarin digitalisering en innovatie belangrijke thema’s waren. De cultuurnota en het geplande jubileum gaven aanleiding om in het archief te duiken. Joost: “Met subsidies van Stichting Dioraphte en van de Van den Ende Foundation hebben we een project met Google Arts & Culture rond het zestigharig jubileum opgezet. Voor dit project en de bijbehorende trailer (60 years of NDT on Google Arts & Culture) hebben wij alle fotomaterialen, video content en credits van ongeveer 600 balletten uit de historie van NDT gedigitaliseerd. Dit is voor publiek ontsloten op Google Arts & Culture – Nederlands Dans Theater. Daarnaast hebben we onder andere een jubileumboek uitgegeven en een tentoonstelling voor de zeventigste verjaardag van Jiří Kylián gemaakt die in Den Haag en in Praag te zien was.”
De ontmoeting van NDT met Beeld & Geluid
De samenwerking van NDT en Beeld en Geluid begon met een ontmoeting tussen Arnoud en Joost en Elsbeth Dekker van NDT tijdens een evenement van Digitaal Erfgoed Nederland in maart 2019. Arnoud: “Tijdens dat evenement hielden Joost en Elsbeth een presentatie over het Google Arts & Culture project. Ik heb Joost en Elsbeth toen verteld over de voordelen van DAAN op het gebied van duurzame opslag, hergebruik en de vindbaarheid van het materiaal. Als het materiaal niet alleen digitaal op de servers bij NDT zou staan, maar in een landelijke infrastructuur ondergebracht wordt is het materiaal beter te vinden.” De audiovisuele archieven in DAAN worden namelijk gebruikt voor educatie en onderzoek en zijn door middel van een licentieaanvraag te gebruiken door mediaprofessionals in nieuwe producties en op te vragen door het grotere publiek.
Met de samenwerkingen met Beeld en Geluid en Google Arts & Culture hebben we de ‘ruggengraat’ van ons archief gecreëerd.
Het archief van NDT
Joost: “Je moet rekenen dat al die materialen bij ons op de zolder van het oude Lucent Danstheater een beetje stonden te verstoffen, stiekem. We hadden de materialen allemaal wel, maar het was niet toegankelijk of gemetadateerd en daardoor niet ontsluitbaar. Met het Google Arts & Culture project hebben we de basis van het ontsluiten neergezet. Naarmate dat project vorderde zijn we samen met Beeld en Geluid verder gegaan met het ontsluiten en duurzaam opslaan van de materialen.”
De waarde van het archief voor NDT
De waarde van het digitaliseren en veilig opslaan van podiumkunstarchieven begint in de sector volgens Joost meer en meer te dagen. “Podiumkunsten zijn per definitie vluchtig: je maakt iets en als de voorstelling voorbij is dan is de kunst eigenlijk weg. Wanneer je een voorstelling vastlegt op video of bijvoorbeeld in fotografie kan je het een langer leven geven. Het is mijn stelling bijvoorbeeld, dat de jubileumvoorstelling Kunstkamer – gemaakt door onze huischoreografen Sol Léon, Paul Lightfoot met Crystal Pite en Marco Goecke – er niet was geweest als we het archiefproject niet hadden gedaan. Paul en Sol waren ontzettend enthousiast bij het weerzien van materiaal dat in feite niet meer in hun herinnering beschikbaar was. Die tastbare herinneringen, en daarmee de signatuur en het DNA van NDT, speelt daadwerkelijk een rol in de vormgeving van nieuwe kunst.”
De instroom van AV-materiaal in DAAN uitgelegd
Over hoe het proces van instromen werkt vertelt Martijn: “Allereerst is het belangrijk dat een tenant metadata heeft over datgene dat hij of zij wil bewaren zodat het materiaal goed terug te vinden is in ons systeem. Dit kan bijvoorbeeld een eigen archiefsysteem zijn, een Excelbestand met metadata, of een XML-bestand dat gelijk bij ons kan instromen. Vervolgens vergelijken wij hun systeem met ons systeem en maken een ‘mapping’: hun titel komt bij ons in het titelveld, hun beschrijving in ons omschrijvingsveld enzovoorts. Per tenant maken we zo’n mapping en een plan op maat voor hoe hun files op een goede manier in ons systeem terecht komen zodat het ook vindbaar is voor mediaprofessionals en alle andere gebruikers.”
Ik denk dat podiumkunstorganisaties de pragmatische weg moeten kiezen en gewoon ergens moeten beginnen.
Inmiddels is het eerste deel van het archief van NDT ingestroomd in DAAN. Martijn: “Bij NDT bekijken ze nog per file of de metadata nog moet worden aangevuld. Daardoor komt het in ons systeem heel netjes terecht, met alle choreografen en dansers die op naam in DAAN aanklikbaar zijn. Hierdoor kunnen we al onze functionaliteiten bieden. Bijvoorbeeld alle voorstellingen te voorschijn halen waar die ene danser, of de muziek van die ene componist in zit. Dat vergt wel inspanning aan de kant van NDT, maar dat betaalt zich uit in hoe het nu op het portal van DAAN zichtbaar is.”
De uitdagingen voor Beeld en Geluid
Bij Beeld en Geluid waren ze voornamelijk gewend om te werken met metadata en materialen van omroepen en andere mediapartijen. Door instroom van een podiumkunstinstelling zoals NDT kwamen de verschillen tussen deze organisaties naar voren, waaronder de waarde van bepaalde metadatavelden.
Arnoud: “De rol van een choreograaf is bij NDT bijvoorbeeld het belangrijkst en staat bovenaan. Terwijl in de televisiewereld een regisseur of een presentator bijvoorbeeld het belangrijkst is. In onze metadata modellen verscheen de choreograaf niet meteen bovenaan, waardoor we toch bepaalde dingen anders moesten doen. Ook voor functies die niet voorkomen in de mediawereld, zoals repetitor, moesten wij een manier vinden om dit in ons schema aan te passen. Dit was voor ons heel leerzaam, ook omdat we natuurlijk in relatie met Podiumkunst.net denken en hopen dat we meer van dit soort organisaties gaan bedienen.”
NDT als voorbeeld voor de sector en de toekomst
NDT wordt veelvuldig als voorbeeld voor de podiumkunstsector gezien op het gebied van digitalisering en hergebruik van podiumkunstarchieven voor nieuwe voorstellingen. Joost: “Onze partners zoals DEN en het ministerie van OCW vinden onze casus zo interessant dat ze vinden dat iedereen dit zou moeten doen. Als je nu niet met de archieven aan de slag gaat van organisaties die in de jaren na de oorlog zijn ontstaan, zijn veel van de betrokkenen die er destijds bij waren niet meer te raadplegen.”
Het wiel hoeft niet telkens opnieuw uitgevonden te worden. Je kunt gewoon bij ons aankloppen met de vraag ‘hoe begin ik?’ of ‘waar start ik?’
Ook Arnoud en Martijn zijn onder de indruk van de professionaliteit van NDT. Martijn: “NDT heeft het digitaliseren en archiveren zorgvuldig aangepakt en er veel werk ingestoken. Maar ook kleinere organisaties kunnen aan de slag gaan door een pragmatische weg te kiezen en gewoon ergens te beginnen. Niet alles hoeft tegelijkertijd opgepakt te worden, en het invullen van een Excel bestand is al een hele grote stap!”
Wil je nog meer weten over de instroom van het NDT in DAAN? Tijdens het evenement van Podiumkunst.net De Sleutel van de Schatkamer vertelde Arnoud Goos over de uitdagingen en de kansen voor podiumkunstinstellingen om in te stromen in DAAN. Zijn presentatie is hier terug te zien.
